Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, tọa lạc tại Hà Nội, là một trong những bảo tàng lớn và quan trọng nhất của Việt Nam. Bảo tàng này trưng bày nhiều hiện vật, tài liệu và hình ảnh liên quan đến lịch sử quân sự của đất nước từ thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ cho đến hiện nay.
Tháp Chiến thắng với chiều cao 45m, đây là con số đại diện cho năm 1945 dân tộc Việt Nam giành độc lập dân tộc. Phần trên cùng của ngọn tháp cắt vát 60 độ, tạo hình ngôi sao 5 cánh trên đỉnh, các ngôi sao được xếp chồng chồng lớp lớp như vươn mãi tới trời xanh. Phần đế tháp có hình ngũ giác đại diện cho 5 giai cấp xã hội chủ nghĩa gồm: Trí thức, nông dân, công nhân, doanh nhân và quân nhân.
Nơi đây không chỉ là điểm tham quan cho du khách mà còn là nơi giáo dục lịch sử, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về những hy sinh và nỗ lực của các thế hệ đi trước. Bên cạnh các triển lãm trong nhà, bảo tàng còn có không gian ngoài trời với nhiều khí tài quân sự như xe tăng, máy bay, tàu chiến.
Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam được Bộ Quốc phòng đầu tư xây dựng mới trên địa bàn hai phường Tây Mỗ và Đại Mỗ, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội từ năm 2019, trên diện tích 386.600m2. Bảo tàng hiện đang lưu giữ hơn 150.000 hiện vật, trong đó có 4 bảo vật quốc gia và nhiều hiện vật quý.
Bảo tàng mới được xây dựng với thiết kế hiện đại, nhiều công năng, kiến trúc Bảo tàng không chỉ đơn thuần là một công trình trưng bày về lịch sử chiến tranh, mà còn tạo một không gian chung để khách tham quan tương tác và trải nghiệm về cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng. Bên cạnh đó, bảo tàng áp dụng nhiều phương pháp trưng bày mới, kết hợp với các công nghệ sa bàn 3D mapping; thiết bị màn hình tra cứu thông tin, media tư liệu ảnh, thuyết minh tự động audioguide và mã QR tra cứu thông tin hiện vật, hình ảnh và hơn 60 video clip giới thiệu về chiến dịch, trận đánh và các nhân vật lịch sử mang đến cho khách tham quan trải nghiệm hoàn toàn mới.
Tháp Chiến thắng với chiều cao 45m, đây là con số đại diện cho năm 1945 dân tộc Việt Nam giành độc lập dân tộc. Phần trên cùng của ngọn tháp cắt vát 60 độ, tạo hình ngôi sao 5 cánh trên đỉnh, các ngôi sao được xếp chồng chồng lớp lớp như vươn mãi tới trời xanh. Phần đế tháp có hình ngũ giác đại diện cho 5 giai cấp xã hội chủ nghĩa gồm: Trí thức, nông dân, công nhân, doanh nhân và quân nhân.
Khu nhà bảo tàng nổi bật với sân trước và tòa tháp Chiến thắng cao 45m, cùng với đó là khối nhà bảo tàng gồm 4 tầng nổi và 1 tầng trệt, diện tích xây dựng 23.198m2. Tổng diện tích sàn tòa nhà chính rộng 64.640m2, tổng chiều cao 35,8m.
Ngoài trời, phía bên phải, Bảo tàng trưng bày những loại vũ khí, trang bị quân đội Pháp và Mỹ sử dụng trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam, tiêu biểu có: Các loại pháo, xe chiến đấu bộ binh, xe tăng. Đặc biệt có Pháo tự hành M-107 cỡ nòng 175mm được mệnh danh là "Vua Chiến trường" cùng nhiều loại máy bay của quân đội Mỹ bỏ lại sau chiến tranh như máy bay A37, F5E, CH47, C130 và hàng chục loại bom, quân đội Mỹ đã sử dụng trong chiến tranh Việt Nam.
Phía bên trái, trưng bày những vũ khí, trang bị của Quân đội và nhân dân Việt Nam sử dụng trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược và sử dụng trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu thời kỳ xây dựng và bảo vệ đất nước. Tiêu biểu có: Pháo 85mm; Pháo cao xạ 57mm; Xe tăng PT67 số hiệu 555; Máy bay MiG 17 số hiệu 2047; Máy bay SU22...
Kiến trúc tòa nhà Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam bắt nguồn từ khái niệm "Trời, Đất và Biển", đây là 3 yếu tố tự nhiên hình thành nên quốc gia, đồng thời thể hiện cho 3 lực lượng chính của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Kiến trúc Bảo tàng không chỉ đơn thuần là một công trình trưng bày về lịch sử chiến tranh, mà còn tạo một không gian chung để khách tham quan tương tác và trải nghiệm về cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng.
Bước vào bên trong bảo tàng, nổi bật với máy bay tiêm kích MiG-21 số hiệu 4324 được treo lên trên cao. MiG-21 mang trên mình 14 ngôi sao đỏ, tượng trưng cho 14 lần chiếc máy bay này bắn rơi máy bay của không quân Mỹ trong chiến tranh phá hoại miền Bắc từ năm 1965-1967.
Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam đang lưu giữ, trưng bày hơn 150.000 hiện vật. Trong đó có bốn Bảo vật quốc gia gồm 2 máy bay MIG-21 số hiệu 4324 và 5121, xe tăng T54B số hiệu 843 và bản đồ quyết tâm chiến đấu trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Các hiện vật máy bay, xe tăng và nhiều loại khí tài lớn thu được trong các cuộc kháng chiến, gắn bó với nhiều sự kiện, nhân vật lịch sử quan trọng sẽ được trưng bày ở hai khu vực bên cạnh quảng trường với diện tích hơn 20.000m2.
Đây là phần trưng bày biểu tượng giới thiệu Việt Nam mong muốn Hòa bình và hiểu được giá trị của Hòa bình với các nước trên thế giới. Quả địa cầu và những tấm gương phản chiếu lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam từ thời kỳ Hùng Vương - An Dương Vương đến thế kỷ XX, qua đó khẳng định từ ngàn xưa, nhân dân Việt Nam đã mong muốn được hòa bình; và đã chấp nhận những khó khăn gian khổ, hy sinh xương máu để đất nước được độc lập, tự do, nhân dân được ấm no, hạnh phúc.
Khu vực trưng bày Bảo vật Quốc gia chiếc máy bay MiG-21 số hiệu 5121 cùng các hệ thống phòng không góp phần làm nên chiến thắng "Điện Biên Phủ trên không" của quân và dân ta tháng 12-1972.
Trung tướng, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Phạm Tuân đã từng điều khiển chiếc MiG-21 này và bắn hạ máy bay B52 vào đêm 27-12-1972. Chiếc máy bay từng bắn hạ 5 máy bay Mỹ, các phi công Đinh Tôn và Vũ Đình Rạng cũng từng điều khiển chiếc máy bay này.
Không gian trưng bày bên trong bảo tàng tại tầng một được chia làm 6 chủ đề, sắp xếp theo thứ tự thời gian. Chủ đề đầu tiên là buổi đầu dựng nước và giữ nước, tiếp đến là bảo vệ nền độc lập và chống thực dân Pháp, giành độc lập dân tộc 1858-1945.
Ba chủ đề còn lại là kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược 1945-1954; kháng chiến chống Mỹ 1954-1975 và cuối cùng là xây dựng và bảo vệ đất nước từ 1976 đến nay.
Ảnh trên là hệ thống sa bàn kết hợp chiếu phim mô phỏng về thành Cổ Loa, kinh đô nhà nước Âu Lạc, thời An Dương Vương, khoảng thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên.
Chủ đề 1: Buổi đầu dựng nước và giữ nước; Chủ đề 2: Bảo vệ nền độc lập từ năm 939 đến năm 1858; Chủ đề 3: Chống thực dân Pháp, giành độc lập dân tộc năm 1858 đến năm 1945; Chủ đề 4: Kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, năm 1945 - 1954; Chủ đề 5: Cuộc kháng chiến chống Mỹ năm 1954 đến 1975; Chủ đề 6: Xây dựng và bảo vệ đất nước từ 1976 đến ngày nay.
Các chủ đề sắp xếp theo trình tự thời gian và bố cục hợp lý, các hiện vật đều được chú thích cụ thể, đính kèm với thông tin sự kiện, cùng với đó là sự đa dạng trong loại hình thể hiện, bao gồm văn bản, màn hình tra cứu thông tin, media tư liệu ảnh, thuyết minh tự động audioguide và mã QR tra cứu thông tin hiện vật, hình ảnh.
Trong kháng chiến chống Mỹ, chiếc T-54B thuộc Đại đội 4, Tiểu đoàn 1, Lữ đoàn Tăng thiết giáp 203, Quân đoàn 2 đã tham gia giải phóng Huế, Đà Nẵng sau đó tiếp tục tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh. Ngày 30-4-1975, xe tăng này đã dẫn đầu đội hình vào Sài Gòn, trên đường đến Dinh Độc Lập đã bắn cháy 3 xe tăng và bọc thép của địch, lúc 11 giờ, xe tăng 843 húc vào cổng phụ của Dinh Độc Lập, bị chết máy, đồng chí Đại đội trưởng Đại đội 4 Bùi Quang Thận, chỉ huy xe tăng 843, là người đã cắm lá cờ lên nóc Dinh Độc Lập.
Không gian rộng của bảo tàng mới không chỉ trưng bày các hiện vật mà giới thiệu nhiều hình ảnh tư liệu quý về các cuộc họp quan trọng, quyết định sự thắng lợi của cách mạng Việt Nam; quá trình tổ chức chiến đấu và chiến đấu của các đơn vị, cung cấp cho du khách cái nhìn tổng thể, chi tiết về các sự kiện.
Không gian trưng bày chủ đề 4, ngoài trưng bày hiện vật còn có các mô hình hoạt cảnh sinh động với tỷ lệ 1:1, làm sống lại không gian phố phường Hà Nội trong cuộc chiến đấu 60 ngày đêm bảo vệ Thủ đô sau Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Cầu Hiền Lương- "biểu tượng" của sự chia cắt Bắc - Nam và gắn với quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước của nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, xâm lược.
Hiện tại, bảo tàng đã hoàn thiện giai đoạn 1, đồng thời đơn vị đang tiếp thu các ý kiến góp ý của chuyên gia, nhà khoa học, chỉnh lý và hoàn thiện phần trưng bày trước khi chính thức mở cửa với công chúng vào ngày 1-11-2024.
Nguồn: Báo Tổ quốc
